Waarde eigen woning is vermogen?

Geen kwijtschelding, toeslagen want… vermogen? Asociaal!

Op de valreep voor publicatie van mijn laatste artikel ‘In de mangel – vervolg’ kreeg ik het slechte nieuws van de Gemeente Dordrecht vanwege mijn bezwaar tegen afwijzing van de kwijtschelding Gemeentelijke Belastingen 2021. Die ik de drie jaar daarvoor wel netjes had gekregen.
Maar nu – in genoemd artikel kaartte ik het al kort aan – heb ik ‘echte’ overwaarde die niet meer verlaagd kan worden, zoals in 2020 nog wel het geval was.
En dan geldt de regel keihard: Overwaarde is vermogen. Dus ik kan de aanslag prima betalen.
Hoe dan? Tijd voor een ruimere uiteenzetting van dit bizar asociale beleid van de Gemeente Dordrecht en vermoedelijk veel meer Nederlandse gemeenten.

Wat is vermogen?

Even grof gezegd is ‘vermogen’ het bezit van geld. In natura (op de bank) of in aanwijsbare waarde zoals ‘onroerend goed’: het bezit van een huis (of meerdere) of andere zogenaamd waardevaste objecten. Voor de Belastingdienst interessant want mensen met veel (overtollig) vermogen moeten daarover belasting betalen.
Maar dit begint al simpel: wie een zeer hoog salaris verdient (ruim boven modaal) moet al meer loonbelasting betalen. Je valt dan in een andere ‘box’. Nou… het zal wel.
Ik wil hier niet al te veel ingaan op de geschiedenis van belastingheffingen vanaf de middeleeuwen tot nu… Maar feitelijk is er weinig veranderd. En absoluut niet altijd ten goede.

Nederland kent geen historie van een hoog percentage huizenkopers. Dit groeide pas na de Tweede Wereldoorlog, toen ook de lagere lonen (arbeiders) hoger werden en er meer regelingen kwamen om een huis te kunnen kopen. Was een hypotheek in de 50er jaren meestal alleen nog weggelegd voor de rijken… In mijn tijd dat ik ging werken, dacht elke werknemer al aan het kopen van een huis.

Wat de meeste mensen vergeten is het feit dat het kopen van een huis als een ‘investering’ wordt gezien. Net zoals iemand die aandelen koopt, die (naar ze hopen) in de tijd veel meer waard worden. Slimme investeerders verkopen ze dan met flinke winst om er dan weer andere groeiende aandelen van te kopen. Er zijn mensen schatrijk van geworden…
Ook huizen worden door de jaren heen steeds meer waard. Maar gaan mensen steeds verhuizen vanwege de winst daarop?
Zo heb ik mijn huidige huis bijna 30 jaar geleden nog gekocht voor FL 122.500! (Jawel, het Gulden-tijdperk.) Op dit moment is de WOZ waarde van mijn huis vastgesteld op EUR 175.000.
De verkoopwaarde ligt waarschijnlijk veel hoger omdat juist in deze tijd de huizenprijzen de pan uit rijzen, mede door de wooncrisis.
Veel mensen in bepaalde duurzaam gebouwde woningen hebben de waarde zien verviervoudigen!
Als je nog steeds de hypotheek aflost gebaseerd op de aankoopprijs dan heb je dus een ‘overwaarde’. Ik heb die door de jaren heen gebruikt door mijn hypotheek juist te verhogen omdat ik grotere aanpassingen in de woning niet zelf kon betalen. Zoals overal nieuwe kozijnen, een nieuwe keuken, een tegelvloer en vloerverwarming.
Vanwege de laatste stijgingen van huizenprijzen is de WOZ-waarde van het huis echter nu boven de hypotheekwaarde uitgestegen. Ongeveer EUR 18.000. Leuk. Maar wat heb ik daar nu aan?
Dit is het cruciale punt.

Wat kan je met vermogen?

Er wordt in de (verouderde) regelgeving vanuit gegaan dat mensen iets doen met opgespaard vermogen. Een dikke bankrekening met gespaard geld maar ook investeringen in aandelen en andere waardevolle bezittingen zoals kunst, sieraden, antiek en… onroerend goed.
Wie een eigen huis bezit (poehee… IK BEZIT EEN EIGEN HUIS!…) heeft volgens die regels gewoon geïnvesteerd in vermogen. Van huizenbezitters wordt dan vaak aangenomen dat ze dat opgebouwde vermogen op hun oude dag ‘opmaken’ om daar een fijn restant van hun leven mee te garanderen. Dus eventueel hun huis verkopen om daar een kleinere luxe ouderenwoning van te kopen, of een huurappartement. De opgebouwde overwaarde dekt immers alle kosten?
Maar als ze dat niet doen en hun woning is inmiddels vrij van hypotheek, dan betalen ze veelal extra belasting of komen ze niet meer in aanmerking voor extra financiële ondersteuning.
Dit uitgangspunt is echter de laatste decennia flink veranderd.
Die regelgeving dateert niet voor niets uit de 80er jaren van de vorige eeuw! Toen iedereen nog zogenaamd goede vooruitzichten had in het maken van carrière en ouderen verzekerd waren van een goed opgebouwd pensioen. Hoe zit dat nu?

Terwijl in Nederland het bezit van een huis decennialang als een ‘luxe’ werd gezien, is dit in heel veel landen omgekeerd. Ik heb geen onderzoek gedaan naar exacte cijfers maar voor alles wat ik hier beweer: ‘Google is your best friend’ als je me niet gelooft of gewoon de waarheid wilt weten.
Maar ik heb ervaringen met Kroatië. Voorheen Joegoslavië wat nog ‘communistisch’ georiënteerd was. Maar toen was het voor de meeste werkende mensen normaal dat ze een huis kochten! Vaak werd dat in beginsel door werkgevers (via de staat) gestimuleerd. Het overgrote deel van woningen in Kroatië bestaat dus uit koopwoningen. Sociale huur bestond niet!
Verhuur was juist gericht op (vaak) alleenstaande werkenden, nog niet in een gezinssituatie maar wel met voldoende inkomen om een huis te kunnen huren, want dat was beslist niet goedkoop!
En huursubsidies of –toeslagen bestaan daar uiteraard niet.
In veel juist wat minder kapitalistisch georiënteerde landen is dit normaal.
Elders (hier dus) probeert de staat zoveel mogelijk winst te verkrijgen vanuit het bezit van individuele vermogens. En dan wordt er niet gekeken naar de persoonlijke situatie maar puur en alleen naar het bezit. Vermogen = geld. Bizar!

Want nu komt het:

Wat kan ik nu echt met mijn vermogen uit overwaarde?

Even los van mijn situatie van lagere netto inkomsten tegenover hogere vaste lasten in 2021…
Met overwaarde (hoe hoog ook) kan ik helemaal NIETS.

Ja, als je weer uitgaat van die net geschetste situatie van werkende mensen of welgestelde pensionado’s, die de opgebouwde overwaarde kunnen gebruiken bij de aanschaf van een ander huis: ik KAN helemaal geen ander huis kopen! Al zou ik dat willen.
Mocht ik al willen verhuizen naar een kleinere gelijkvloerse woning (meestal appartement) dan krijg ik met een uitkering helemaal geen hypotheek! Van geen enkele bank! Te oud, te weinig zicht op verbetering van de inkomsten; geen bank verstrekt mij zelfs maar een kleine lening… Laat staan een nieuwe hypotheek.
Bij mijn hypotheekbank werd ik een aantal jaren geleden (toen ik al in de WW zat) gedoogd bij het verplicht aanpassen van mijn hypotheek. Ik had een 100% aflossingsvrije hypotheek maar dat werd niet meer toegestaan. Ik moest beginnen met aflossen. Toen is een deel van de hypotheek omgezet naar een reguliere annuïteitenhypotheek en het andere (grootste) deel nog altijd aflossingsvrij.
Omdat er al die jaren nooit problemen zijn geweest met betalingen, kreeg ik dit van mijn bank gedaan. Bij elke andere nieuwe bank zou dit nooit zijn gelukt.
Ik ben nog benieuwd hoe dit zal verlopen als ook deze periode afloopt, ergens na 2026.
Dan ben ik nog steeds niet officieel met ‘pensioen’ en zal nog uitsluitend de uitkering hebben.
Maar tot die tijd kan ik mijn hypotheek goed betalen, mits alle overige kosten natuurlijk niet drastisch toenemen.

En die overwaarde dus? Nou… Niks dus. Speelt nergens een rol. Alleen maar bij de rOverheid die je daarmee beperkingen oplegt. Ik kan er NIETS mee. Zeker niet mijn bestaande hypotheek verhogen! Ze zien me al aankomen…
Het is ‘virtueel’ geld. Het bestaat bij de situatie van mijn eigendom en mijn hypotheek. Maar ik kan daar niet aankomen.
Waarom rekent de Gemeente Dordrecht daar dan toch mee? Omdat ik nu ‘vermogen uit overwaarde’ heb zou ik de aanslag wel kunnen betalen? Hoe dan? Daar geven ze geen antwoord op. Het is de regel. De wet. Punt.
Op mijn vragen wordt gewoonweg niet geantwoord. Natuurlijk hebben ze geen antwoorden… Ze verschuilen zich achter de wet.

Er komt natuurlijk nog bij dat ik mijn huis helemaal niet wil verkopen! Waarom zou ik dat willen?
In alle gevallen ga ik er financieel vermoedelijk zeer sterk op achteruit!
Want als ik al zou ‘moeten’ verhuizen, dan zou dat naar een geschikte seniorenwoning moeten. Ik word er niet jonger en beter op… Integendeel.
Dit soort appartementen zijn veelal juist vrij duur. In het ergste geval (als er in de wooncrisis al iets is te vinden!) krijg ik niet eens huurtoeslag! Kan je je dan voorstellen dat ik met een uitkering van nog geen 1100 EUR een huur van minimaal 800 moet gaan betalen? Kunnen ze niet rekenen bij de Gemeente Dordrecht? En als er dan al huurwoningen zijn te vinden, die binnen de grens van de huurtoeslag vallen, zijn die dan geschikt voor ouderen met beperkingen? Daar moet dan wel rekening mee worden gehouden!
En dan: kan ik het wel inrichten met die beoogde 18.000 EUR overwaarde?
Ik moet ALLES laten doen! De gehele verhuizing en mogelijk zelfs inpakwerkzaamheden in mijn huidige huis. Ik kan gewoon niet alles meer zelf!
En dan het nieuwe appartement volledig nieuw inrichten want niets past meer natuurlijk!
Ben benieuwd of ik het daarmee red. En dan: wanneer krijg ik dat dan echt op mijn rekening? Als het oude huis is verkocht en de zaken zijn afgehandeld. In de tussentijd moet ik maar op kistjes in een kaal huis leven? Wie verzorgt de overbrugging? Heeft de Gemeente Dordrecht daar een antwoord op?

Maar er speelt nog iets: Het landelijke beleid is er juist op gericht om ouderen zoveel mogelijk in hun eigen woning te laten wonen. Dat blijkt in veruit de meeste gevallen het meest logisch en voordelig. In bestaande grotere en oudere woningen kunnen dan eventueel aanpassingen worden aangelegd zoals een traplift en een beter toegankelijke en veilige badkamer.
Niet ondenkbaar dat ik dit later echt nodig zal hebben, met mijn aandoeningen.

En tenslotte: Ik WIL helemaal NIET weg! Ik woon hier nu bijna 30 jaar, heb er mijn ‘ziel en zaligheid’ in zitten en voel me hier prima thuis. Hier wil ik dood gaan. Ooit.
En misschien gebeurt dit wel heel snel als de Gemeente Dordrecht blijft vasthouden aan hun tergende regelgeving die minima tot het bot uitknijpt…

Wat nu?

Goede vraag… Op dit moment weet ik het niet. Ik heb nog geen contact opgenomen met de Gemeente Dordrecht omdat ik weet wat ze primair zullen antwoorden. Het is nu eenmaal de wet. De geldende regel. Maatwerk bestaat niet… Ook al klopt hier uiteraard helemaal niets van!
Wat kan ik doen? Weigeren te betalen? Met gerechtelijke gevolgen waardoor de kosten vele honderden euro’s oplopen? Die ik zelf moet betalen want elke rechter zal uitspreken dat de Gemeente Dordrecht rechtmatig (want volgens de regels) heeft gehandeld?
Zelfs al is ieder gezond denkend mens het met me eens… Ik zie geen andere weg dan uiteindelijk via een afgesproken regeling dan toch maar te gaan betalen…
Maar dan kom ik absoluut in de problemen.
Want vermoedelijk zullen ze niet met een heel laag maandbedrag instemmen maar een bedrag wat ze normaliter hanteren wanneer dit direct aangevraagd wordt en dan moet ik in 10 maandelijkse termijnen betalen. 10X bijna 70 EUR per maand. Terwijl ik nu al tekort kom…
En wat in 2022? In februari komt de nieuwe aanslag al weer! Die komt er in termijnen dan nog bovenop. Ik kan geen eten meer kopen…
Ik zal ze aangeven dat ik bij voorbaat dan een regeling bij de Voedselbank moet hebben, om het enigszins vol te kunnen houden. Hoewel die zogenaamd tijdelijk zou moeten zijn (in noodsituaties) zou ik dit dan nodig hebben tot mijn pensioengerechtigde leeftijd. 7 jaar dus.
En ze moeten uiteraard wel thuis bezorgen want het ophalen lukt me fysiek dan niet meer zonder auto (die ik dan zeker weg moet doen!) en ook niet met de bus zolang de mondkapjes nog verplicht blijven.
Ze mogen het voor me uitzoeken.
Als ik het echt niet meer kan volhouden, zal ik vragen om actieve euthanasie. Dan hoeft het leven voor mij niet meer. Serieus… Ik loop de laatste tijd vaker met deze gedachten. Zeker na de brief van de Gemeente Dordrecht…

“Fijne dag verder, meneer Van de Rest…” Zal de onverschillige medewerker vermoedelijk zeggen nadat ik dit alles via de telefoon heb uitgelegd.

…