Armoede in Nederland

Afgelopen woensdag 17 oktober werd in de ‘Buitenwacht’, een “intercultureel en interreligieus centrum“, wat ook dienst doet als ‘buurthuis’ voor de wijde omtrek, een bijeenkomst gehouden in het kader van de ‘Wereld Armoededag’.
De bijeenkomst was georganiseerd door het ‘Platform tegen armoede’.
Omdat mijn ‘clubje’ Vivenz ook regelmatig betrokken is bij vraagstukken over armoede, vanwege vele mensen die in de problemen zijn geraakt en in ‘armoede’ terecht zijn gekomen (‘ervaringsdeskundigen’), kreeg ook ik een mailtje met daarin de aankondiging en uitnodiging te gaan wanneer je geïnteresseerd bent.
En dat ben ik. Altijd geweest.
Eigenlijk schrijf ik al vele jaren over de gevolgen van de ‘kapitalistische heerschappij’ en over mensen die niet (meer) kunnen meekomen in de steeds sneller draaiende ‘molen’ van ambities, prestige en individualisme, met niet alleen psychische problematiek als gevolg maar ook een grote kans om ‘buiten de boot’ te vallen en alles kwijt te raken. Letterlijk en figuurlijk.
De laatste tijd hoor en lees je steeds meer in de diverse media over het probleem ‘armoede’.
Wat zich laat zien door steeds meer (jonge) gezinnen die nauwelijks rond kunnen komen en in de schulden raken en door steeds meer mensen die daadwerkelijk op straat terecht komen.
In heel Nederland staat ‘armoedebestrijding’ nu eindelijk op de agenda, gestimuleerd door de landelijke politiek, die eindelijk ook de achteruitgang heeft geconstateerd.
Vanwege de opvang van lokale armoede en uitvoering van de sociale wetten ligt een groot deel van de verantwoordelijkheid bij de Gemeenten.
Ook Dordrecht blijft hierin natuurlijk niet achter en ook hier werkt men ‘hard’ om het probleem beter in kaart te brengen en oplossingen te verzinnen om de groeiende armoede terug te dringen.
Vandaar deze bijeenkomst, met als titel ‘Zorgen voor perspectief’, waarbij niet alleen de politiek maar ook de diverse betrokken maatschappelijke (professionele) organisaties en ook de ‘inwoners’ van Dordrecht uitgenodigd waren om in ‘debat’ te gaan en elkaar te informeren over de huidige gang van zaken.
Ik wilde daar graag eens een keer bij zijn! Als ‘ervaringsdeskundige’ die zelf eigenlijk ook al jaren probeert overeind te blijven met een laag inkomen en uiteindelijk met alleen een bijstandsuitkering.

Over de bijeenkomst zelf wil ik kort zijn; het was ‘volle bak’, zoals gespreksleider Kees Thies helder constateerde maar voornamelijk door politici en ‘professionals’ gevuld zoals medewerkers van de Sociale Dienst en diverse maatschappelijke hulpverlenende organisaties.
De ‘inwoners’ kon je op de vingers van 1 hooguit 2 handen tellen…
Het werd vooral een verdedigen van bestaande standpunten en regelingen en hooguit steunbetuiging uitspreken over enkele geopperde nieuwe en pas gestarte initiatieven.
Hoewel Kees Thies in zijn column voor de bijeenkomst een hard doel had gesteld:
“Ik wil vanavond, als gespreksleider, minstens drie concrete plannen kunnen optekenen waarmee ‘we’ die schrijnende armoede in onze stad te lijf kunnen gaan.”
Het bleef bij een voortzetting van al langer bestaande en in gang gezette plannen en een voornemen om verder in gesprek te gaan en te blijven.
Een open eind dus.
Wat ik wel had verwacht want zo gaat het altijd in (openbare) politieke discussies, waar het uiteindelijk tegen de wens van de organisator in toch een beetje op uitdraaide.
Leuk om een keer meegemaakt te hebben. Maar verder was het voor mij zinloos.

Wel bood deze bijeenkomst mij weer de nodige inspiratie tot nader ‘Overdenken’, zeker gezien de ook te verwachten reacties in de diverse (sociale) media van mensen die het fenomeen ‘Armoede in Nederland’ te veel relativeren naar hun eigen (goede) situatie toe.
En zelfs de enige Vivenz-collega die daar aanwezig was en waar ik samen mee vertoefde tijdens de bijeenkomst, is nogal ‘hard’ in zijn opvattingen over mensen die buiten de boot zijn gevallen en vaak zijn gevlucht in verslavingen en soms zelfs dakloos worden.
Hij is van mening dat velen de ellende geheel en volledig aan zichzelf te wijten hebben en dat er soms zelfs te veel hulp en bijstand wordt geboden.
In de media lees je dan vrijwel altijd in de reacties dat “…in een land als Nederland echt niemand op straat terecht hoeft te komen. Dan doet die persoon iets helemaal fout of weigert die waarschijnlijk alle geboden hulp. Eigen schuld dus.”

Hoe verdrietig en onjuist zijn deze meningen en vooroordelen.
Daarom zie ik me genoodzaakt om ook mijn gedachten hierover te omschrijven en verklaren.

Vanwege de lengte van dit artikel gaat het weer verder na klikken op ‘Lees verder…’

Geen onwil maar onkunde

Laat ik direct beginnen met aangeven dat niet alle mensen die in de armoede zijn geraakt en eventueel zelfs op straat zijn beland in mijn ogen volledig onschuldig zijn en alle (of meer) hulp zouden moeten krijgen die er bestaat.
En ook al zouden mensen niet op straat moeten leven in Nederland… Het recht van ‘vrije keuze’ bestaat dan ook nog. Gedwongen ‘opname’ kan alleen bij ernstige (psychische) ziekteverschijnselen en wanneer andere burgers ernstig last ondervinden of gevaar lopen.
Tijdens de bijeenkomst afgelopen woensdag in de Buitenwacht werd echter het woord ‘klaplopers’ genoemd toen hierover werd gesproken.
Dat vond en vind ik onjuist omdat het generaliseert en impliceert dat iedereen ‘schuldig’ kan of zelfs zal zijn aan de situatie waarin die terecht is gekomen. En dat er meer profiteurs van sociale regelingen zouden zijn dan serieuze hulpbehoevenden.
Profiteurs heb je altijd gehad.
De ‘slimste’ (of beter ‘sluwste’) mensen weten de mazen van de wet te vinden en kunnen die ‘misbruiken’. Recent actueel zijn de Poolse gastarbeiders die na een dienstverband in Nederland hier doodleuk WW hebben ontvangen en daarnaast (zwart) nog altijd bijverdienen of daarmee terug naar hun vaderland zijn gegaan om daar gewoon weer te werken en de WW dus extra en foutief te ontvangen.
Maar ook Nederlanders weten soms verbazend slim met de sociale regelingen om te springen waardoor ze dingen gedaan krijgen waar ze eigenlijk nooit recht op hadden.
Maar dat zijn excessen. Uitzonderingen.
In mijn optiek, naar mijn ervaring en ook absolute overtuiging is de meerderheid van de bevolking die in de problemen is geraakt ook echt hulpbehoevend.
Het doet pijn als bijvoorbeeld oudere werkzoekenden maar ook jongere zonder goede opleiding soms jarenlang solliciteren, duizend of meer sollicitaties achter de rug hebben en dan moeten horen van mensen die hen niet kennen (maar zelfs ook directe bekenden!) dat ze zeker hun best niet doen.
Want: “Als je wil werken dan is er voor iedereen werk.”
Dat heb ik persoonlijk ook meerdere malen moeten aanhoren…

Hoe mensen soms na vele jaren normaal werken en maatschappelijk goed functioneren uiteindelijk toch zo diep in de problemen zijn gekomen dat ze alles kwijt zijn geraakt en vaak in torenhoge schulden zijn beland, kan vele oorzaken hebben.
In dit artikel gaat het mij niet zo zeer om al die oorzaken; daar kan ik een apart artikel aan wijden…
Daarom zal ik me beperken tot wat statistisch veel voorkomende oorzaken met de gevolgen die daardoor kunnen ontstaan.

Ziekte, overlijden, werkloosheid, scheiding

De meest voorkomende oorzaken bij (jonge) gezinnen zijn vaak de onverwachte crisis situaties die niemand had zien aankomen.
In het gezin kan één van de partners plotseling ernstig ziek worden, mogelijk zelfs overlijden, werkloos worden of de partners gaan scheiden, mogelijk ook gevoed door spanningen veroorzaakt door een van de eerder genoemde oorzaken.
Het gezin kan in een stroomversnelling van problemen terecht komen.
Problemen die zo omvangrijk worden dat ze niet door de partners zelf direct opgelost kunnen worden.
Vaak gaan sterke negatieve gevoelens opspelen die zorgen voor escalatie.
Mensen die door de problemen aan de drank en drugs zijn geraakt zijn niet zeldzaam.
Als ze dan in hun directe omgeving niet altijd of geheel niet begrepen en geholpen worden, dan staan ze er in beginsel helemaal alleen voor.
Schaamtegevoel of ontkenning van de ernst van de groeiende problemen maakt dat deze mensen in eerste instantie niet zelf de noodklok luiden.
Geen instantie staat in die fase meteen klaar om te informeren ‘of het nog wel gaat’.
Die komen pas in actie als er signalen komen van buitenstaanders dat ‘er iets niet goed gaat in het gezin’. Als er kinderen in het gezin zijn, zal daar eerst de zorg over bestaan en komen in eerste instantie instellingen als Jeugdzorg om de hoek kijken.
Wat in veel gevallen dan zelfs nog ‘olie op het vuur’ van de spanningen kan gooien omdat de ouders dan het gevoel krijgen dat zij het ‘fout’ hebben gedaan. Wat vaak niet zo is en zo ontstaan weer extra problemen. Wat hun eigen hulpvraag nog verder op de achtergrond brengt.

Tot op heden is het zeer lastig voor de instanties om adequaat te reageren op dergelijke situaties waardoor te vaak fouten worden gemaakt die de situaties juist doen verslechteren.

Persoonlijk heb ik hier ook mee te maken gehad!
In de tijd dat mijn ex-partner steeds zieker werd vanwege de psychose en de spanningen zodanig opliepen dat buren lucht kregen van ‘huiselijk geweld’ (schreeuwen, harde klappen), werd bij het AMK (Advies- en Meldpunt Kindermishandeling) een melding gedaan waardoor Jeugdzorg op ons pad kwam. We konden dit niet afwijzen! Daarom werkten we ‘braaf’ mee omdat er al snel werd gedreigd met ‘uit huis plaatsen’ van minderjarige kinderen als de ‘misstanden’ aan zouden houden.
Uiteraard lag de primaire oorzaak bij de spanningen ontstaan door het bizarre psychotische gedrag van mijn partner maar omdat ik door alle spanningen (ook op het werk waar een reorganisatie me net ‘buiten spel’ had gezet) meer was gaan drinken, werd ik vooralsnog als hoofdschuldige aangemerkt. Mijn partner ontkende haar ziekte en dit werd ook nog niet ‘gezien’ door de instanties.
Pas na zeer heftige escalaties door spanningen en overmatig drankgebruik, kwam ook mijn partner in beeld bij politie en daarna bij de GGZ.
Mede door samenspraak tussen alle instanties kwam een gedwongen opname van mijn partner in beeld, wat eerst nog door een rechter ter plekke gevalideerd moest worden.
Dat duurde nog erg lang en in de tussentijd is mijn toen minderjarige zoon toch uit huis geplaatst nadat ik (expres) had gedreigd iets met een keukenmes te kunnen doen…
Wat ik nooit zou hebben gekund maar ik besefte hiermee een omslagpunt te kunnen veroorzaken.
Nu ging alles snel en werd mijn partner wel gedwongen opgenomen bij de GGZ.
Hoewel de rust in huis terugkeerde, bleef mijn zoon nog ruim een half jaar ‘uit huis geplaatst’ omdat nu ik nog moest bewijzen geen probleemdrinker meer te zijn en voor hem zou kunnen zorgen…
Omdat ik toen mijn werk definitief was kwijt geraakt en de spanningen door alle gebeurtenissen hun tol hadden geëist (depressie), was de drank wel mijn ‘beste vriend’ gebleven. Een goede (rustige) periode maakte wel dat ik het een poosje beter aankon en toen kwam mijn zoon weer thuis.
Maar het zou nooit meer worden als vroeger.
De rest van mijn historie heb ik vaak al beschreven in andere artikelen.
Ik wil hiermee alleen illustreren dat ‘hulpverlening’ vaak te laat komt en niet altijd adequaat wordt ingezet om de werkelijke problemen aan te pakken.
Heel veel mensen gaan hierdoor alsmaar verder achteruit en kunnen door gewortelde verslavingen steeds dieper in de (mentale) problemen komen, waardoor ze hun plek in de maatschappij kwijt raken. Ze komen niet meer aan het werk of zijn daar niet te handhaven door hun verslaving en gedrag (onder invloed), verwaarlozen hun verplichtingen, bouwen schulden op en krijgen te maken met een sociaal isolement omdat ook eventuele familie en (goede) vrienden afstand gaan nemen.
Deze negatieve spiraal komt in de meeste gevallen van verregaande problemen wel voor.
Als deze mensen alle hulp afwijzen of de verkeerde hulp krijgen dan kan het dieptepunt bereikt worden waarin ze alles kwijtraken. ‘Huis en haard’…

Persoonlijk ben ik nooit zo diep ‘gezonken’ dat ik alle hulp ging afwijzen.
Aan mijn verslaving heb ik voortdurend proberen te werken door in behandeling te zijn bij ‘De Hoop’ en aan mijn depressies heb ik gewerkt door in eerste instanties bij de GGZ (Yulius) aan te melden.
Maar bovenal was ik al in de tijd dat ik nog werk had zeer bewust van de ‘neergaande spiraal’ en probeerde ik de groeiende schulden te gaan beheersen.
Want hoewel ik nog werk had en een naar mijn mening ‘normaal’ inkomen (geen minimum maar wel ruim onder modaal), hadden mijn partner en ik veel schulden opgebouwd door hypotheekverhogingen en een (te groot) krediet te nemen wat in die tijd nog kon.
De jaarlijkse vakanties naar Kroatië, de onverwachte gedwongen werkloosheid in 2003 door een justitieel ‘akkefietje’ en een forse schade aan de auto door een botsing veroorzaakt door mijn partner (toen ze al ziek was) hadden de schulden doen oplopen.
In die tijd ‘loste ik alles al op’ door soms het ene ‘gat’ te vullen met het andere.
Als ik tekort kwam (maximale roodstand!) betaalde ik het een niet, om daar dan een regeling voor te treffen, om de volgende keer het andere niet te betalen om daar dan weer een regeling voor te treffen. Zo behield ik de ‘goodwill’ van alle instanties.
Omdat er nog wel maandelijks een salaris binnenkwam, kon ik dit prima volhouden.
Terwijl ging ik wel steeds meer bezuinigen in de vaste uitgaven door het bekende overstappen naar voordeliger verzekeringen, energieleveranciers, providers (internet, TV, telefoon) en door het schrappen van niet noodzakelijke uitgaven.
Toen ik in 2013 uiteindelijk echt werkloos werd en in de WW terecht kwam, kon ik het (vaste) uitgavenpatroon inmiddels nog goed aan, hoewel ik toen al moest uitkijken geen onverwachte uitgaven te doen. En de schulden bestonden nog steeds.
Omdat ik in de jaren daarna eigenlijk weer dieper in de mentale problemen kwam (geen toekomstperspectief meer zien en nadat beide kinderen het huis uit waren mezelf helemaal alleen en nutteloos voelen), begon ik weer meer te drinken en liet ik mijn financiële administratie grotendeels op zijn beloop.
Zodoende ontving ik abusievelijk nog de hypotheekaftrek van een normale werknemer terwijl iemand met een (lagere) uitkering veel minder mag ontvangen.
(Dat heb ik nooit begrepen! Hoe minder je aan inkomsten hebt, hoe minder teruggave je krijgt.
Omdat het afhankelijk is van de hoeveelheid belasting die je betaalt. Maar de woonlasten blijven gelijk! Mensen met hogere inkomsten worden dus beter ‘geholpen’ dan mensen met lagere inkomsten en uitkeringen. Ik blijf dit een oneerlijk systeem vinden.)
Ook zijn er fouten gemaakt met de inschrijving van mijn zoon in de tijd dat hij ‘uit huis geplaatst’ was en ik zogenaamd onterecht ‘kindertoeslag’ ontving. Wat niet zo was maar omdat hij bij de verkeerde gemeente stond ingeschreven, moest ik over een heel jaar de ontvangen toeslag terugbetalen.
De belastingschuld is op het hoogtepunt opgelopen tot bijna € 6000.
Uiteindelijk heb ik na het netjes betalen van regelingen en een kwijtschelding vanwege nu de bijstandssituatie deze bijna ingelost.

In mijn geval blijkt mijn ‘vechtlust’, schrijfkunst (steeds weer ‘dikke brieven’) en ‘babbelkunst’ essentieel geweest om de problemen aan te pakken.
Mijn voortdurende communicatie met de betreffende instanties was mijn redding.
Niet mijn financiële ‘slimheid’ want die heb ik nooit gehad…
Maar ik weet nu dus ook zeker dat er genoeg mensen zijn die deze ‘slimheid’ ook niet hebben maar ook niet ‘mondig’ genoeg zijn om zo te blijven communiceren met de instanties.
Velen laten alles maar op zijn beloop en nemen aan (of hopen…) dat alles ‘vanzelf’ wel goed zal komen. Dit is de grootste fout die mensen kunnen maken!
NIETS komt ‘vanzelf’ goed.
Geen enkele instantie (Belastingdienst, energiebedrijf, bank, schuldeiser, overheidsinstelling of andere toeslagverlener) zal zich afvragen of ze je misschien kunnen helpen de schulden op te lossen! Of je attenderen dat je recht hebt op een bepaalde toelage, toeslag of aanvullende uitkering.
Schuldeisers willen simpelweg hun geld hebben en als je niets doet, worden incassoprocedures opgestart.
Helemaal automatisch. Compleet met deurwaarders die soms zelfs met politie hun geld komen opeisen. Dat gebeurt. Hoe diep je ook in de mentale problemen zit of hoe hard je ook vecht tegen eventuele verslavingen.
En geldverstrekkende instanties maken niemand attent op de mogelijkheden.
Zoek het zelf maar uit of kijk naar Radar of Kassa op de TV…

Zo ver is het bij mij dus nog nooit gekomen.
Ik heb nog nooit een deurwaarder in het echt gezien…
Maar het zijn dus echt niet alleen maar de ‘klaplopers’, ‘randfiguren’, ‘drugsverslaafden’ of ander ‘ongeregeld tuig’ wat zich zo in de nesten heeft gewerkt!

Hulpvoorzieningen laagdrempeliger maken

Mensen die middenin de problemen zitten zien vaak juist geen uitweg meer.
Alles is opgestapeld en ze zien ‘door de bomen het bos niet meer’.
Als er dan ook nog (mentale) ziektes en verslavingen in het spel zijn, dan is de kans groot dan de hulpbehoevende juist niets doet en ‘onzichtbaar’ is bij de instanties tot het een keer te laat is en de situatie escaleert.
Zelf wist ik dus uiteindelijk de ‘wegen’ te vinden en aanspraak te maken op de voor mij geschikte hulp.
Financiële hulp door regelingen, kwijtscheldingen en toeslagen.
Want dit kan dus een groot probleem zijn bij veel oudere hulpbehoevenden maar ook bij jongere (zieke) mensen die geen uitweg meer zien.
Als je er ervaring mee hebt, dan weet je dat elke hulpvraag of verzoek om een (extra) bijstand of toeslag gepaard gaat met de nodige formulieren.
Het een nog dikker dan het andere…
Een simpele brief met uitleg is nooit voldoende.
Voor elke toeslag, aanvraag voor een speciale of aanvullende uitkering is een stapel papieren nodig.
Elke keer weer!
Toen mijn bijstandsuitkering inging vorig jaar september, moest ik een dikke stapel formulieren invullen, voorzien van de nodige bewijzen (dus bijlagen).
Elk nieuw kalenderjaar moet dat opnieuw, dus 4 maanden later moest ik dit opnieuw doen…
Zeer tegen mijn zin in want dat kost me verschrikkelijk veel energie en frustratie.
Maar het is me wel gelukt… zonder hulp van bijvoorbeeld de Buitenwacht, die mensen vaak helpt, of ‘Maatschappelijke dienstverlening’, die ook werkt met spreekuren voor dit soort problemen.
Persoonlijk doe ik dan toch alles liever zelf. Houd ik liever zelf de regie.
Dan weet ik ook beter hoe ‘het’ werkt en moet ik niet steeds weer alles opnieuw uitleggen aan steeds weer andere medewerkers van die organisaties… (Ook zeer frustrerend!)
Maar niet iedereen durft of kan dit!
Daarom was tijdens die bijeenkomst in de Buitenwacht afgelopen woensdag ook het begrip ‘huiskamers’ ter sprake gekomen. Het is de bedoeling dat dit al enigszins op handen zijnde initiatief breder opgepakt gaat worden. Zoals Kees Thies het omschrijft in zijn column na de bijeenkomst:
“Zo wordt serieus overwogen om in enkele wijken zogeheten ‘huiskamers’ te gaan opzetten. In die ‘buurthuizen-light’ krijgen buurtbewoners met financiële of dreigende financiële problemen de mogelijkheid om, liefst natuurlijk in een zo vroeg mogelijk stadium, aan te kloppen met vragen over huurachterstanden, belastingproblemen of conflicten met de sociale dienst. Van daar uit kunnen dan snel contacten worden gelegd met de benodigde professionals.“
Laagdrempelige gelegenheden dus waar eigenlijk iedereen altijd welkom zal zijn voor een gesprekje, een bakje koffie of… voor een hulpvraag om uit de problemen te komen.
Natuurlijk begon de ‘politiek’ vanuit een bepaalde ‘hoek’ (…) even te ‘sputteren’ over de kosten van dergelijke ‘huiskamers’ maar enkele initiatiefnemers wisten dit redelijk te pareren waardoor ik het gevoel krijg dat dit initiatief wel van de grond gaat komen.
Geweldig!
Al was het alleen maar om ergens terecht te kunnen waar je altijd gehoord wordt en nooit wordt afgewezen voor wie je bent en waardoor je eventueel in de problemen terecht bent gekomen.

Conclusie

Eigenlijk valt er aan het probleem van ‘Armoede in Nederland’ geen simpele conclusie te verbinden. Omdat die armoede er nu eenmaal is en niet eenvoudig met een enkele oplossing valt te bestrijden. Het zal in alle gevallen een kwestie van ‘lange adem’ worden.
Het probleem kan namelijk niet opgelost worden vanuit een Gemeente alleen.
Daar vindt het verstrekken van ‘doekjes voor het bloeden’ plaats.
Bieden van hulpverlening, op financieel gebied, op het gebied van de juiste GGZ-instelling, op maatschappelijk en op sociaal gebied.
Maar als vanuit de landelijke politiek niets verandert aan de wetgeving, sociale lasten gelijk blijven (denk aan de zorgkosten, het ‘eigen risico’, de hoogte van en voorwaarden aan de diverse uitkeringen, de belastingen, energietarieven en ga zo maar door…) en mensen ‘buiten de boot’ kunnen vallen omdat er geen ‘zorg op maat’ mag worden toegepast en oudere werkzoekenden, lager opgeleiden of mensen met een beperking (!) geen kansen meer maken op de arbeidsmarkt, dan blijven de risico’s veelvuldig aanwezig.
Als de landelijke politiek het groeiende aantal ‘burn-outs’, mensen in depressies, in verslavingen en met toenemend ‘verward’ gedrag niet oppakt als signalen van achteruitgang, dan verandert er niets.
Naar mijn overtuiging blijft het prominente kapitalisme de belangrijkste bron van alle kwaad.
Zolang mensen als kind al opgroeien met het aangeleerde besef dat je er alleen toe doet als je maatschappelijk ‘geslaagd’ bent en de lat voor iedereen (te) hoog blijft leggen, dan blijven er mensen die omvallen en buiten de boot vallen.
Zonder nu te vervallen in ‘utopische’ uitspraken (ik weet ook wel dat de nu eenmaal bestaande wereldwijde samenleving moet blijven draaien en zien te overleven in de huidige gecreëerde omstandigheden), wil ik alleen maar duidelijk maken dat de mens meer terug moet naar de basis.
Elk mens wordt geboren met bepaalde talenten. Deels genetisch gegeven, deels door sociale omstandigheden gegroeid. Probeer die talenten verder te laten ontwikkelen en stimuleren in een richting waarmee die mens zich nuttig kan maken.
Probeer die mens niet te ‘heropvoeden’ en te ‘indoctrineren’ met wat de maatschappij het liefste ziet omdat daar behoefte aan is.
In de huidige tijd leidt dat alleen maar tot meer uitvallers en dus een meer onbeheersbare en chaotische samenleving waarin eenvoudig een voedingsbodem kan gedijen voor onvrede, frustratie, tegenstand en opstand. Het populisme is niet voor niets zo sterk geworden…
Misschien is het op dit moment zelfs al te laat en is er geen echte weg meer terug.
Wel kunnen we nog zo veel mogelijk leed helpen verzachten en mensen bewust maken dat het anders zou moeten en ook zou kunnen.
Wat dan in volgende generaties mogelijk kan doorwerken waardoor er ook nieuwe politieke klimaten kunnen ontstaan.

Persoonlijk zie ik in deze tijd veel goeds ontstaan uit de opkomst van ‘ervaringsdeskundigen’.
Mensen die eerst niets meer konden en mochten presteren in de maatschappij omdat ze ‘nergens meer voor deugden’, buiten de boot waren gevallen en misschien zelfs in grote (gezondheids-) problemen terecht waren gekomen, kunnen zich nu inzetten voor lotgenoten om die met eindelijk meer begrip bij te staan in hun problematiek. Vaak sneller dan voorheen en dus preventief.
Hierdoor alleen al krijgen veel mensen meer hoop op een betere toekomst.
Wat zich als een sneeuwbaleffect kan uitbreiden in de hele maatschappij.
Over dit onderwerp zal ik het uiteraard nog wel vaker gaan hebben.

Armoede in Nederland…
Het bestaat. In bijna elke straat, in elke wijk, in elk dorp, elke stad, maar ook elk land.
Iedereen kan hier wat aan doen om te helpen.
Is het niet met raad en daad… Dan juist zeker al met begrip en acceptatie.
Laat dat eens heel goed tot je door dringen!