door: John van de Rest
Geschreven op 2 maart 2005
Hernieuwd extremisme of gevolgen van de oorlog?
De oorlog in het “voormalig Joegoslavië” is anno vandaag ruim 10 jaar geleden beëindigd. Voor veel mensen die helemaal niets afweten van de geschiedenis daarvan, niets hebben met de landen (op eventueel vakantie na) en niet weten hoe de situatie daar nu is zal dit artikel moeilijk te vatten zijn.
Het is daarom primair ook niet geschreven voor de onbekenden maar meer voor degenen die er vanaf weten en enige of meer feeling hebben met de problematiek.
Maar in tweede instantie krijgt iedereen bijna dagelijks nieuws te zien wat eraan gerelateerd is. Het Joegoslavië tribunaal in Den Haag werkt al jaren aan de berechting van de verantwoordelijke personen in deze oorlog.
Daarbij bestaat er nog steeds een toezicht houdende vredesmacht van de NAVO die in Bosnië gevestigd is.
Natuurlijk is in Bosnië-Herzegovina het grootste leed aangericht en zijn de gevolgen het sterkst voel- en zichtbaar.
Maar vaak wordt vergeten dat in Kroatië enkele jaren ook een harde oorlog heeft gewoed en dat er ook vele duizenden mensen (burgers) om het leven zijn gekomen en hele dorpen en stukken van steden zijn verwoest!
Met de gevolgen van de oorlog wordt in Kroatië ook nog dagelijks geleefd en voor een hele generatie zal dit voelbaar blijven!
Voor de buitenwereld is dit misschien onbegrijpelijk daarom wil ik toch even een paar punten aangeven om het wat duidelijker te maken:
• veel mensen hebben verliezen in de familie
• veel mensen hebben hun huis verloren of grote schade geleden wat niet volledig vergoed wordt
• veel mensen hebben werk verloren en door de slechte economie als gevolg van de oorlog komen ze moeilijk weer aan werk
• de kroatische politiek is meer gericht op de europese gemeenschap dan op individuele problemen
Vooral dat laatste punt lijkt de laatste tijd reden voor grote onvrede te zijn onder de bevolking. Men voelt zich “vergeten”, er wordt niets gedaan aan de problemen waarin ze zitten, de beloofde vrijheid heeft alleen maar problemen gebracht, etc.
Deze onvrede uit zich vooral in het “zich afzetten” tegen alles wat europees politiek gericht is, ofwel: een hang naar rechts.
Hoewel bij de laatste presidentsverkiezingen de gematigde president Mesic opnieuw is gekozen ontstaat er een steeds groter groeiende groep mensen die meer radicale personen aanhangen die een duidelijke voorkeur hebben voor “Kroatië voor de kroaten”.
De grootste conservatieve partij van Kroatië, de HDZ, heeft geregeld uitspraken gedaan dat men meer wil doen aan de gevolgen van de oorlog dan nog een knieval voor de internationale gemeenschap.
Wat betekent dit nu allemaal voor de gewone mensen?
Want politiek kan er van alles gaande zijn maar je zou zeggen dat de gewone mensen gewoon hun bezigheden hebben; school, werk, zoeken naar werk, etc.
In het dagelijks leven betekent dit dat een groep mensen zich sterk benadeeld voelt.
In de publieke internationale opinie wordt Kroatië nog steeds gezien als mede veroorzaker van de oorlog.
De leiders van die tijd (o.a. president Tudjman, de gezochte generaal Gotovina) worden publiekelijk afgeschilderd als extreem rechts, veroorzakers van massamoorden en het zuiveren van het land van andere bevolkingsgroepen (serviers, moslims).
Op hun beurt geven deze groepen Kroatië de schuld van hun leed als gevolg van de oorlog.
De kroaten zien zich in europa alleen goed als vakantieland maar niet als volwaardig economisch en politiek partner waardoor hun situatie almaar slechter wordt.
Daar houden ze de “slappe” gematigde politici verantwoordelijk voor en kiezen dus meer en meer voor de “hardere taal” van rechtse partijen.
Hoe uit zich nu deze “hang naar rechts”?
Allereerst ontstaat er bij de mensen zelf een sterk gevoel van onvrede.
En deze onvrede is er niet voor niets en is zeker niet onbegrijpelijk!
Daar kom ik later nog op terug.
Directe gevolgen zijn dat een groeiende groep mensen het vertrouwen verliezen in europa maar ook in andersdenkenden; de gematigden.
Zelfs ontstaat er een gevoel tegen de andere bevolkingsgroepen die er verhoudingsgewijs goed af komen na de oorlog: de serven en de moslims.
Is dit vreemd?
Hoewel dit gevoel niet goed is en zonder gepaste aktie een eigen leven kan gaan leiden heb ik persoonlijk alle begrip voor deze ontwikkeling.
Allereerst is het mijns inziens volledig misplaatst dat Kroatië mede verantwoordelijk wordt gehouden voor de oorlog en de gevolgen ervan.
Nog steeds wordt het niet begrepen dat Kroatië zich indertijd eenzijdig heeft afgescheiden van Joegoslavië. Toch heeft ook Slovenië dat toen tegelijk gedaan en deze deelrepubliek is nu reeds lid van de EU…
Probleem is dat Servië de afscheiding van Slovenië na een korte schermutseling gewoon heeft geaccepteerd maar die van het “vruchtbare” Kroatië niet en dus een groot offensief is begonnen om de macht in handen te houden. Met oorlog als gevolg.
Dit artikel zou een boek van 1000 pagina’s kunnen worden als ik nu alles zou gaan schrijven waarom Kroatië in het verleden altijd is benadeeld door de servische heerschappij. Dat Joegoslavië een kunstmatige eenheid was die slechts met harde hand bijeen werd gehouden maar nooit levensvatbaar was.
Allemaal te veel voor dit artikel.
Op deze plaats wil ik het houden bij de tegenwoordige tijd en de problemen van nu.
Mensen die gevochten hebben voor de vrijheid van hun land. Slachtoffer zijn geworden, soms huis en haard hebben verloren, ziek zijn geworden, arbeidsongeschikt, trauma’s hebben opgelopen of gewoon financieel volledig aan lager wal zijn geraakt.
Deze mensen krijgen vaak geen of onvoldoende hulp.
En dan luisteren ze naar de liedjes van Marko Perkovic, de groep Thompson.
Over heldendaden in de oorlog (de zanger was zelf in het leger).
Deze groep is de laatste tijd overal geboycot vanwege vermeende fascistische uitlatingen… Zelfs in Kroatië zelf wordt hij geboycot.
Dan eren ze de overleden president Tudjman, die het land in barre tijden zelfstandig heeft gemaakt en onder zijn leiding heeft laten bevrijden van de bezetting.
Tudjman wordt steeds meer als radicaal nationalist afgeschilderd.
Dan praten ze over de gezochte generaal Gotovina, die onder zijn leiding een groot door Servië bezet gebied in enkele dagen wist te bevrijden zonder al te veel menselijke verliezen. Een geëerde held in Kroatië.
Gotovina wordt internationaal afgeschilderd als crimineel en op één lijn gezet met de leiders van de bosnische serviers: Mladic en Karadzic.
De hele toekomst van Kroatië lijkt nu – in verband met de toetreding tot de europese unie – af te hangen van de berechting en veroordeling van een grote volksheld…
In deze situatie verkeert nu het kroatische volk.
Wat denk je dan van de gevoelens die er heersen en de harder wordende houding tegenover andere groeperingen zoals: slovenen (de mazzelaars die gewoon stilletjes alles krijgen waar ze van droomden), de serven (die net zo goed nog niet de EU in kunnen maar wel gesteund worden in de opbouw van het land en economie!) en de moslims (die in de oorlog soms partij kozen naast de serven TEGEN de kroaten om ook een plekje Bosnië te kunnen veroveren…).
En dus gevoelens tegen iedereen die zegt: “Vergeet de oorlog nou maar, doe gewoon je stinkende best, ga aan je werk, vergeet het verleden, help je naaste en werk gewoon mee aan het behoud van Kroatië”.
Zo gebeurt het nu dat kroaten zich zelf tegen andere kroaten keren die praten over hun favoriete muziek als deze raakvlakken heeft met het oude Joegoslavië.
Daar willen sommigen niets van weten.
Persoonlijk vind ik deze ontwikkeling triest.
“Persoonlijk” zeg ik, omdat mijn leven met Kroatië begon toen het nog deel was van Joegoslavië. Ik leerde mijn vrouw kennen en luisterde “joegoslavische” liedjes. Gingen ook uit eten in een joegoslavisch restaurant. Buren van mijn vrouw waren serviers of moslims. Enkele familieleden woonden in Bosnië.
En nu mag ik daar niet over praten, bang dat andere kroaten mij ook links laten liggen…
Maar aan de andere kant heb ik wel begrip voor het ontstaan van deze weerstand.
Hoe lang heeft het in Nederland geduurd voordat iedereen de duitsers weer ging vertrouwen? (Als iedereen dat nu al doet…)
Dan vraagt men nu – slechts 10 jaar na dato – alles en iedereen te vergeven en gezamenlijk te gaan werken aan een vredig en sterk europa…
Geef de mensen meer tijd.
Tijd om de gevolgen te kunnen verwerken.
Maar ook meer hulp!
Want hoe kan het zijn dat de positie van het bedrijfsleven en die van het land belangrijker zijn dan de oorlogsslachtoffers?
Hoe kan het zijn dat zij die hebben gevochten voor hun land nu al vergeten zijn?
Laat eerst goed merken en voelen dat het VOLK van Kroatië waardevol is.
Geef eerst aandacht aan de directe gevolgen en doe daar wat aan.
Als toetreding tot de EU dan zo belangrijk mocht zijn, wat ik toch een beetje betwijfel, probeer dit dan beter te doseren en leg uit waarom soms iets niet wordt gedaan wat men wel verwacht.
Daar ontbreekt het zeer sterk aan: de mensen lijken aan hun lot overgelaten.
En dat is dom.
Dat kan zelfs opnieuw spanningen en haat doen opleven…
Kroatië voor de kroaten?
Ja! Voorlopig even wel!
