door: John van de Rest
Geschreven op 26 september 1996
Als ik steeds in mijn Magazines schrijf dat we ‘met z’n allen’ op de verkeerde weg zijn, dan betekent dit niet dat ik meteen klaar sta met een verhandeling over de JUISTE weg. Zoals ik ook vaak schrijf:
“Wij zijn zoekende ” en vaak blijken gevonden wegen te leiden tot de zoveelste Fata Morgana.
Als ik een bepaalde visie beschrijf, dan registreer ik slechts deze visie zonder er écht 100% achter te staan. Wel ben ik ervan overtuigd dat er ‘vele wegen naar Rome leiden’ en ik denk dat er veel mensen op de aarde rondlopen of hebben rondgelopen die één van deze wegen kent. Maar…dat wil dan nog niet zeggen dat diegene ons kan vertellen waar deze weg precies ligt. Elke weg moet een ‘weg met hart‘ zijn, zoals Castaneda’s leermeester Don Juan steeds vertelde. Zonder ‘hart’ is de weg onvindbaar laat staan begaanbaar.
Wiens ‘hart’ gesloten blijft voor de eeuwige waarheden van ons menselijk bestaan, voor de ware REDEN waarvoor we hier op aarde zijn, die zal nooit ‘de weg’ vinden. Hoeveel moeite er ook voor gedaan wordt de plattegrond te vinden, hoeveel ‘leermeesters’ er worden benaderd of hoeveel kennis er ook wordt geconsumeerd; het blijft een weg zonder ‘hart’.
Wat bedoel ik nu eigenlijk met het woord ‘hart’?
Gaat het hier om het GEVOEL? Wat is dan dit gevoel? Intuïtie? Misschien. In ieder geval niet het DENK-vermogen. Want als het gaat om ons vermogen tot DENKEN… dan moeten we ons schamen wat we hier al voor onheil mee hebben veroorzaakt. Alleen maar door te DENKEN!
Volgens Krishnamurti is het DENKEN van de mens de bron van alle KWAAD, maar ook van alle GOED. Het denken is geëvolueerd naar het toppunt van individualisme en hiermee op het keerpunt (!) gekomen dat het zich tegen ons keert. We moeten weer terug naar het besef dat we niet denken voor onszelf alleen maar dat ons denken een deel is van een groepsproces. Je zou dit het universele denken kunnen noemen. Was het denken vroeger een middel om te ontvluchten uit de massale onderdrukking door op macht gerichte regimes; in tijden van ongeremde vrijheid betekent het denken een verval van normen en waarden en daardoor een grotere onzekere toekomst dan ooit tevoren. Volgens Krishnamurti zal een verder-gaande individualisering uiteindelijk leiden tot zelfvernietiging. Tenzij we ons ‘bevrijden’ uit het web van het denken !
Wie is Krishnamurti?
De naam doet misschien al iets Oosters vermoeden en als we aan ‘Krishna’ denken, dan denken we aan India. Inderdaad komt Krishnamurti heel toevallig uit India, maar het voorvoegsel ‘Krishna’ heeft niets te maken met “Heer Krishna” uit de beroemde Indiase filosofie. Ook hier geldt dat er veel mensen “Jansen” heten.
Krishnamurti leefde van 1895 tot 1986.
Als 11-jarige werd hij reeds ontdekt door de Theosofische Vereniging in Madras (India) waar Krishnamurti geboren is. Binnen deze organisatie was men er in het begin van deze eeuw van overtuigd dat Christus binnenkort terug zou komen. Na de ‘ontdekking’ van Krishnamurti dacht men dat HIJ degene was naar wie ze uitkeken en er werd een organisatie opgericht, de ‘Orde van de Ster’, die uiteindelijk meer dan 100.000 leden telde en waarvan Krishnamurti de leider was. Omstreeks zijn dertigste hief hij deze organisatie op en ging als onafhankelijk spreker over de wereld.
Krishnamurti heeft altijd geweigerd de positie van ‘goeroe’ te aanvaarden. Vele malen herhaalde hij dat we niet achter het licht van een ander aan moeten lopen, maar dat we ‘een licht voor onszelf’ moeten zijn.
Eens zei hij: “De grootheid van de mens is dat hij zichzelf moet verlossen.”
Hij bracht geen nieuw geloof, maar probeerde de mensen tot zelfstandig observeren en onafhankelijk denken aan te zetten.
Krishnamurti zwierf zeventig jaar lang door de wereld, gaf lezingen in tientallen landen en beantwoordde de meest uiteenlopende vragen van de toehoorders. Ook sprak hij met individuele mensen; volwassenen, geleerden, onderwijzers, studenten, pubers en kinderen.
Eén van zijn stellingen was dat alle mensen in wezen gelijk zijn. Arme en rijke mensen, lage of hoge opleiding of positie; in wezen is er geen verschil.
Verder beweerde hij geen enkel boek te lezen op het gebied van religie, godsdienst en politiek. Toch maakt hij de indruk enorm belezen te zijn, alles te weten en te begrijpen op het gebied van politieke organisaties, psychologie, oosterse en westerse filosofie en opvoeding.
Uit alles blijkt dat hij een soort totaaloverzicht heeft en ziet hoe alles met elkaar samenhangt, waardoor hij per onderwerp in staat is aan te geven wat de zwakke plekken zijn, wat men verkeerd ziet, maar ook aangeeft wat er zou moeten gebeuren.
Op 12 Mei 1995 was het 100 jaar geleden dat Krishnamurti werd geboren en dit feit was aanleiding voor hernieuwde aandacht in de vorm van publikaties en heruitgaven. In Bres 173 vertelt journalist Ronald Hermsen wat Krishnamurti voor hem betekent.
Hij legt uit dat Krishnamurti eigenlijk géén richtlijnen geeft voor het vinden van de ‘weg der waarheid’.
Vele “zoekers” naar de waarheid stuurt hij terug:
“Truth is a pathless land.” zei Krishnamurti in 1929 in Ommen.
“Het wezen van de waarheid is leven. Het heeft geen begin en geen einde.”
Krishnamurti is van mening dat alle bestaande ‘wegen tot de waarheid’ louter door MENSEN bedacht zijn. De mens worstelt al sinds haar bestaan met de vragen: ‘Wie zijn we’, ‘Waarom zijn we er’ en ‘Waarheen gaan we.’
Daarover zijn ontelbare theorieën bedacht die allen niet per definitie slecht zijn maar toch zeker niet tot het gewenste resultaat kunnen leiden. De theorie van het leven is namelijk even simpel als doeltreffend: er is geen theorie. Geen doel te bereiken dan alleen het leven zelf als het hoogste te beschouwen.
“Liefde en een lege geest.”
Dit zijn de twee ingrediënten die als enige aanwezig moeten zijn.
Liefde voor het leven – voor alles wat leeft.
En daarnaast geen ‘misleidende’ gedachten die ons het eerste kunnen doen vergeten.
Waarom zoeken we naar de weg?
Als deze in onszelf zit?
Waarom geloven we in bepaalde religies of filosofiën en proberen we disciplinair naar de regels ervan te leven?
Als de regels (rituelen) uiteindelijk tot een ‘lege geest’ leiden dan zijn we via een omweg toch wel waar het eigenlijk om gaat. Maar het probleem is de steeds nog toenemende individuele ontwikkeling van de mens. Konden mensen vroeger nog ‘zonder gedachten’ en vroom hun geloof beleven, nu zetten de meesten vraagtekens bij het doel achter die disciplinaire beleving.
Mensen gaan DENKEN dat ze bedrogen worden.
Ze gaan DENKEN dat ze hun tijd beter kunnen besteden.
Ze gaan DENKEN aan het nut van de dagelijkse bezigheden. Worden ze er beter van? Levert het iets op?
Het ‘beloven’ van een vaag doel als “hemel” in plaats van “hel” of een volgend leven om nog wat goed te maken in de ontwikkeling; het gaat er niet meer in, in deze tijd. Niet omdat in ‘deze tijd’ de mens zo slecht is geworden. Ook niet omdat de afnemende populariteit van het geloof leidt tot nieuwe ideeën om de mensen weer een religie aan te smeren. Gewoon omdat de menselijke geest te ver is ontwikkeld. En dan maakt het helemaal niets uit of je Amerikaan of Rus bent, Chinees of Spanjaard, Nederlander of Belg. In de hele wereld is de mensengeest gelijk ontwikkeld.
En die mensengeest weet gewoon niet meer hoe te leven.
Dit is het grote drama van het moment. Mensen verwarren hun denken met wijsheid. “Ik denk dus ik ben.” heeft een filosoof wel eens gezegd. Maar hoe meer je denkt, hoe minder je op den duur kan zijn!
Nu is het ook weer niet zo dat er niet gedacht mag worden! Het gaat er alleen om dat de mensen langzaam maar zeker verstrikt raken in ‘het web van het denken’ zodat ze het eigenlijke LEVEN uit het oog verliezen. Want nogmaals:
Het leven is het doel – het doel is LEVEN. Liefde en een lege geest.
De voorwaarden voor een ‘gezond leven’ met toekomst.
Elke handeling in ons leven, elke bezigheid is doel op zich. Elk pad ‘met hart’ dient gewoon gevolgd te worden. Het leidt vanzelf naar de plaats van bestemming.
Want verwar ‘een lege geest’ niet met NIETS DOEN. We hebben wel degelijk een taak in het leven. Aan ons de opdracht om die taak met liefde te vervullen.
“AKTIEF in het leven, zonder jezelf te verliezen in egostrelende aktiviteiten. Niet PASSIEF en gelaten.” aldus Ronald Hermsen.
Hem lukt het … soms! Op momenten waarop de rusteloze, godzoekende gedachten verschijnen keert hij steeds weer terug bij Krishnamurti. Die zet hem dan weer met beide benen op de grond.
Voor mij betekent de visie van Krishnamurti een bevestiging van mijn eigen gedachten. Ik heb nooit echt veel gezien in traditionele religies die de volgelingen overstelpen met rituelen om maar zo veel mogelijk ‘kwade gedachten’ te onderdrukken. Hoewel in beginsel goed bedoeld, is deze benadering echt niet meer toepasbaar.
Omdat mijn gedachten ook heel regelmatig vastzitten in een zelf-gesponnen web, blijven de vragen:
“Hoe ban ik deze dwanggedachten uit? Wie of wat leidt mij op de enige ‘weg der waarheid’? Welke filosofie vertelt mij zonneklaar hoe het leven in elkaar zit?”
Krishnamurti ziet het realistisch.
Je bent ZELF je eigen spin.
Het web is door je eigen gedachten gesponnen en de maatschappij probeert het nog wat te versterken. Alleen ZELF kan je dit web doorbreken.
Door liefde en een lege geest.
Hoewel verdraaid niet eenvoudig, maar mijns inziens het beste wat ik ooit heb gehoord!
Dit was uiteraard niet een volledig beeld van de visies van Krishnamurti. Ik heb bewust voor één facet gekozen – het menselijk denken – om een bepaald elementair probleem aan te geven waar (misschien) velen mee rondlopen.
Voor méér Krishnamurti wil ik graag verwijzen naar de tientallen boeken die er van hem zijn verschenen en waarvan er recent een aantal opnieuw is uitgegeven.
